“RỄ LÀ CƠ QUAN HÚT NƯỚC VÀ DINH DƯỠNG QUAN TRỌNG NHẤT”. Mặc dù lá vẫn có các chức năng này, nhưng chỉ áp dụng trong một số trường hợp. Rất nhiều bà con nông dân vẫn lăn tăn vấn đề này, chưa biết xác định đâu là chính, đâu là phụ. Dẫn đến trường hợp “lạm dụng kích thích và phân bón lá trên cây trồng“, không chú trọng vào bộ rễ cây trồng. Kết quả, sự mất cân đối giữa rễ và lá, bộ lá sum suê, nhưng bộ rễ chưa tương xứng. Về lâu về dài, cây suy yếu là điều tất yếu. Do đó, muốn chăm cây thì cần chăm rễ, muốn chăm rễ thì cần chăm đất.
Bộ rễ có khả năng tìm kiếm nước và thức ăn (tính hướng động). Rễ cây có tính hướng nước dương (luôn tìm về phía có nguồn nước) và luôn hướng về các chất khoáng cần thiết cho sự sống của cây, đồng thời tránh xa các chất độc hại cho cây.
Chúng ta có thể thấy, rễ cây hoàn toàn chủ động chứ không bị động trong việc tìm kiếm nguồn nước và thức ăn. Với tập quán bón phân trên bề mặt, bộ rễ cây trồng sẽ hướng về nguồn dinh dưỡng trên bề mặt, bộ rễ sẽ phát triển lan trên mặt. Khi gặp các điều kiện bất lợi như nắng hạn, mưa dầm, hay tiếp xúc với phân bón rễ cây trồng rất dễ bị tổn thương. Có một thực tế, bà con có thói quen ném phân vào gốc và nghĩ ‘tưới phân sẽ khuếch tán đều vào đất’. Cách bón như vậy khiến bộ rễ ‘lười’ vươn xa, chủ yếu tập trung quanh gốc. Tạo nên bộ rễ dày đặc, chật chội, đồng thời rễ chỉ mọc lan trên mặt đất (dễ bị tổn thương). Bộ rễ bị tổn thương tạo điều kiện cho sự xâm nhập của mầm bệnh.
Sự phân bố của bộ rễ cây trồng.
Phần lớn bộ rễ các loại cây trồng tập trung và phát triển mạnh ở tầng canh tác. Đối với trường hợp cây ăn quả, cây lâu năm, ở cây gieo hạt bộ rễ khỏe, ăn sâu. Ở cây giâm, chiết cành rễ ăn nông, rễ ngang khá phát triển. Cây ghép có bộ rễ phát triển rất tốt, rễ ăn sâu, rộng. Nhìn chung, bộ rễ ăn rộng so với tán, tuy nhiên khoảng 80% tổng số rễ tập trung dày đặc ở phần hình chiếu của tán cây. Phân bố ở độ sâu 10-100cm, nhiều nhất ở độ sâu 40-50cm. Nếu gặp tầng đất nông thì rễ hút phân bố nông hơn, rễ ăn xa hơn so với phát triển chiều sâu. Dưới 40cm số lượng rễ hút ít và có chiều hướng giảm dần.
Cần bón quanh vị trí tán cây, bón vào vùng rễ chứa ẩm. Các tài liệu hay đề cập tạo rãnh xung quanh tán để bón. Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý: cách này thường áp dụng ở cây kiến thiết, cây sau thu hoạch hoặc vào các tháng mùa khô. Còn các tháng mưa, nếu đào rãnh bón hết sức nguy hiểm, mầm bệnh dễ xâm nhập. Các tháng mưa, có thể bón phân và cào nhẹ lớp đất bằng cào răng cưa. Ngoài ra, có những loại phân rất ít di động, nếu bón bề mặt sẽ không có tác dụng, hoặc tác dụng không đáng kể. Đặc biệt là yếu tố vôi và lân, đối với vôi cần phải trộn đều vào đất và ở độ sâu thích hợp thì mới có tác dụng. Đối với lân khi bón vào đất rất dễ bị cố định (dạng khó hấp thu), cần phải bón vào nơi tập trung vùng rễ cây trồng, bón bề mặt tác dụng thường kém.
Để hút được dinh dưỡng rễ cây cần:
Rễ cây cần phải có năng lượng. Hô hấp (thở) ở rễ giúp tạo ra năng lượng để hút nước, dinh dưỡng và vận chuyển khắp các bộ phận ở trên mặt đất. Oxy (O2) trong đất cần thiết cho hô hấp của rễ để tạo ra năng lượng cho các hoạt động sống của cây, trong đó có quá trình hút khoáng. Nhìn chung hệ thống rễ của cây trồng rất nhạy cảm oxy. Khi thiếu oxy thì ức chế sinh trưởng của rễ, ức chế hút nước, hút khoáng của rễ. Do vậy, khi đất bị bí, ngập úng, hệ rễ sẽ không thở được (yếm khí) và thiếu năng lượng cho quá trình hút nước.
Một số cây trồng có hệ thống thông khí từ các cơ quan trên mặt đất xuống rễ để dẫn oxy xuống cung cấp cho hệ rễ. Do đó chúng có thể tồn tại được. Một số loại cỏ cũng có chức năng này. Điều này cũng lý giải, việc để cỏ trong mùa mưa, đặc biệt là các loại cỏ hòa bản. Chúng lấy oxy từ không khí đưa vào rễ giúp quá trình hô hấp diễn ra thuận lợi, đồng thời hút bớt lượng nước dư thừa trong đất thông qua quá trình thoát hơi nước ở lá. Giúp giảm thiểu tác hại cho các vườn cây của chúng ta.
Đất bị nén dẽ, thiếu oxy cây rất dễ bị hiện tượng thối rễ. Đất thiếu oxy rễ sẽ chuyển sang hô hấp yếm khí, tạo ra các chất gây độc, các rễ tơ bị phá hủy, gây tổn thương ở rễ. Đồng thời, năng lượng tạo được từ hô hấp yếm khí rất ít, không đủ để giúp cây hút nước và dinh dưỡng một cách bình thường. Bên cạnh, đây là điều kiện rất thuận lợi để mầm bệnh tấn công. Trường hợp này chúng ta hay thấy ở mùa mưa hoặc đất ngập bị tụ nước, ngập nước. Do đó, cần cấp thiết thoát nước trong vườn cây, tìm các biện pháp để đất “được thở”, oxy chui được vào đất.
Khi bón phân để tăng hiệu quả sử dụng phân bón, cần phải có các biện pháp kỹ thuật tăng hàm lượng oxy cho đất như: làm đất tơi xốp trước khi gieo trồng, tăng cường bón phân hữu cơ. Muốn chăm cây thì cần chăm rễ, muốn chăm rễ thì cần chăm đất.
Rễ cây hấp thụ nước trong đất qua các khe rỗng. Rễ cây hô hấp (thở) cũng qua khe rỗng. Như vậy để cây ăn quả phát triển bình thường, thì trong khe rỗng của đất phải có cả nước và không khí. Khi thiếu nước cành và lá phát triển yếu, hoa ra chậm, chóng tàn, quả nhỏ, chín sớm và chóng rụng. Trong trường hợp độ ẩm quá thừa, nước đẩy hết không khí thoát ra ngoài làm cho rễ cây thiếu khí thở, rễ cây bị phồng và thối nát, còn quả phát triển chậm, lá rụng, cây héo và chết dần. Do đó, cần phải cải thiện đất trồng để đảm bảo vừa thoáng khí vừa có khả năng giữ ẩm. Đất vừa thông thoáng, vừa giữ được ẩm, bộ rễ cây trồng sẽ hoạt động tốt. Muốn chăm cây thì cần chăm rễ, muốn chăm rễ thì cần chăm đất.
Mối quan hệ giữa bộ rễ và năng suất. Nội dung này mình sẽ trình bày trên đối tượng cây nhãn, từ đối tượng này chúng liên hệ sang các loại cây trồng khác. Theo Gs Trần Thế Tục:
+ Năm mất mùa so với năm được mùa lượng rễ mới nhiều hơn gấp 1.7 lần.
+ Trên cây có 50% cành dinh dưỡng và 50 cành quả có sản lượng ổn định, bộ rễ có số lượng lớn nhất.
+ Cây có tỉa hoa rất mạnh rễ hút có lượng sinh trưởng chiều dài gấp 2.16 lần so với cây có tỉa hoa nhẹ và gấp 3.53 lần so với cây không tỉa.
Rõ ràng mối quan hệ giữa lượng sinh trưởng của rễ với hoa, quả cành, lá là rất mật thiết và có tác động với nhau.
Để tăng hiệu quả cho vườn cây, SẢN PHẨM
Tham khảo thêm tại Công ty TNHH Green Biomix
